Instytucje płatnicze i pożyczkowe stoją dziś przed coraz większymi wyzwaniami w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML). Wzrost znaczenia kryptoaktywów, nowe schematy działań przestępców oraz zmiany regulacyjne w Unii Europejskiej sprawiają, że właściwe stosowanie procedur AML jest kluczowe dla bezpieczeństwa organizacji. 8 października 2025 r. odbyło się webinarium, prowadzone przez radcę prawnego Monikę Macurę, poświęcone przeciwdziałaniu praniu pieniędzy w instytucjach finansowych. W artykule krótko podsumowujemy najważniejsze wnioski i praktyczne wskazówki przedstawione podczas spotkania, które mogą pomóc instytucjom płatniczym i pożyczkowym skuteczniej realizować obowiązki w obszarze AML.

Aktualny krajobraz regulacyjny

W 2025 r. instytucje finansowe obserwują intensyfikację kontroli i zmian w przepisach. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) prowadzi liczne postępowania kontrolne, wskazując obszary wymagające poprawy. Równocześnie nadchodzi rozporządzenie unijne, które od 2027 r. ujednolici system przeciwdziałania praniu pieniędzy w całej UE i wprowadzi nowy organ nadzoru AMLA, mający uprawnienia do kontroli i nakładania kar.

Identyfikacja i weryfikacja klientów

Podstawowym obowiązkiem każdej instytucji jest prawidłowa identyfikacja klienta oraz beneficjenta rzeczywistego. W przypadku osób fizycznych najczęściej są to te same dane, natomiast przy osobach prawnych proces wymaga zebrania informacji o strukturze właścicielskiej i udziałach w spółce. KNF wskazuje, że instytucje często nie stosują środków bezpieczeństwa finansowego proporcjonalnie do ryzyka klienta. W efekcie stosuje się te same procedury wobec wszystkich, niezależnie od poziomu ryzyka, co jest niezgodne z wymogami regulacyjnymi.

Ocena ryzyka klienta

Ocena ryzyka powinna uwzględniać m.in.:

• rodzaj klienta i jego powiązania kapitałowe,
• produkty i usługi, z których korzysta,
• sposób nawiązywania relacji gospodarczych,
• powiązania z krajami wysokiego ryzyka oraz status PEP (osoby zajmujące eksponowane stanowiska polityczne).

Klienci powinni być segmentowani według poziomu ryzyka, a środki bezpieczeństwa finansowego dopasowane do tej oceny – od uproszczonych po wzmocnione. Monitoring i przegląd ryzyka powinien odbywać się cyklicznie oraz przy wystąpieniu zdarzeń nietypowych, np. dużych transakcji lub zmian w sposobie korzystania z usług.

Monitorowanie i analiza transakcji

Monitoring klientów to nie tylko okresowa weryfikacja, ale też analiza bieżących transakcji pod kątem podejrzanych operacji. Wiele instytucji nie posiada narzędzi analitycznych wspierających ten proces, co zwiększa ryzyko uchybień i braku reakcji na potencjalne przypadki prania pieniędzy. Negatywny wynik monitoringu lub niemożność jego przeprowadzenia może skutkować zakończeniem relacji z klientem i zgłoszeniem raportu SAR do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej.

Dokumentacja i procedury AML

KNF zwraca uwagę, że procedury AML w wielu instytucjach są ogólnikowe, nieaktualizowane i nie uwzględniają faktycznych segmentów klientów ani sposobu nawiązywania relacji. Brakuje dowodów wdrożenia procedur i szkoleń, a dokumenty nie są spójne i często nie funkcjonują w praktyce. Dobre praktyki obejmują:

• opracowanie procedur dopasowanych do specyfiki instytucji,
• szczegółowe instrukcje onboardingu klienta,
• zasady identyfikacji beneficjenta rzeczywistego, weryfikacji dokumentów i oceny ryzyka,
• procedury monitoringu i zgłaszania transakcji podejrzanych,
• system szkoleń dla pracowników, w tym dla zarządu.

Szkolenia i rola zarządu

Szkolenia AML są kluczowym elementem systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy. Powinny być dostosowane do poziomu wiedzy pracowników i członków zarządu. Niedostateczne przeszkolenie skutkuje błędami w procedurach i decyzjach sprzecznych z przyjętymi standardami. KNF zaleca prowadzenie szkoleń wstępnych, okresowych oraz dedykowanych dla kadry zarządzającej.

Wdrażanie skutecznego systemu AML

Instytucje finansowe powinny regularnie przeglądać procedury, monitorować klientów i dokumentować wszystkie działania. Niezależny przegląd wewnętrzny oraz aktualizacja procedur w kontekście nowych produktów i metod nawiązywania relacji z klientami stanowi dowód należytej staranności wobec nadzorcy.

Jak zwiększyć bezpieczeństwo w organizacji

System przeciwdziałania praniu pieniędzy wymaga zaangażowania wszystkich działów, w tym zarządu i specjalistów AML. Skuteczna identyfikacja klienta, ocena ryzyka, monitoring transakcji i dokumentacja procesów to podstawowe filary ochrony instytucji. Wdrożenie tych praktyk minimalizuje ryzyko naruszeń oraz sankcji.

Zapraszamy do zapoznania się z pełnym zakresem naszego wsparcia dla firm świadczących usługi płatnicze, a w razie pytań do bezpośredniego kontaktu z radcą prawnym Moniką Macurą, która doradza instytucjom finansowym w tworzeniu i wdrażaniu skutecznych procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy