Pojawił się oczekiwany pełen tekst projektu nowej ustawy o kredycie konsumenckim. 7 lipca 2025 r. trafił do konsultacji zatem nie jest to zapewne jeszcze ostateczny tekst ustawy.

Zaprojektowana nowelizacja ma na celu m.in. implementację do polskiego porządku dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2225 z dnia 18 października 2023 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę 2008/48/WE (Dz. Urz. UE L 2023/2225 z 30.10.2023). Zgodnie z przewidywaniami rynek pożyczkowy czeka wiele zmian i nowych obowiązków.

Poniżej przedstawiamy wybrane, istotne informacje dotyczące zmian w ustawie. Należy przy tym pamiętać, iż ustawa jest na początku drogi legislacyjnej i niektóre zapisy mogą jeszcze ulec pewnym zmianom.

Zwiększony zakres

Przypominamy, iż zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami nowa ustawa o kredycie konsumenckim obejmie także umowy:

• o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego, nawet jeżeli konsument nie jest zobowiązany do poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z odroczeniem;
• najmu lub leasingu, jeżeli ta umowa lub jakakolwiek umowa odrębna przewiduje obowiązek lub możliwość nabycia przedmiotu umowy;
• o kredyt, który jest nieoprocentowany, i z którym nie wiążą się żadne opłaty.

Nowe obowiązki informacyjne

Dyrektywa kładzie bardzo duży nacisk na informowanie konsumentów. W nowej ustawie ma zwiększyć się zakres i zmienić sposób informowania klientów o produktach pożyczkowych m.in. modyfikacji ulegnie formularz informacyjny. Najważniejsze informacje o kredycie mają się znaleźć na jego pierwszej stronie.

Kredytodawcy będą też mieli m.in.: obowiązek udostępnienia informacji o wysokości stopy referencyjnej na stronach czy w aplikacjach, a także informowania o możliwości korzystania z pomocy podmiotów świadczących poradnictwo zadłużeniowe.

Nowych obowiązków informacyjnych jest dość dużo i na pewno ich prawidłowa i pełna implementacja będzie stanowiła pewne wyzwanie.

Więcej procedur

Pożyczkodawcy będą musieli także przejrzeć posiadane polityki i procedury. Projekt ustawy wskazuje między innymi na konieczność przyjęcia zasad dobrych praktyk w zakresie świadczenia usług związanych z kredytem konsumenckim oraz posiadanie w tym celu stosownych procedur.

Oprócz tego wprost jest wskazany obowiązek posiadania procedury oceny zdolności kredytowej konsumenta czy procedury i polityki wczesnego identyfikowania konsumentów doświadczających trudności finansowych.

Ponadto projekt ustawy nakłada obowiązek szkolenia pracowników z zakresu zagadnień dotyczących opracowywania, oferowania lub zawierania umów o kredyt konsumencki.

Ocena zdolności kredytowej

Zmienią się przepisy dotyczące oceny zdolności kredytowej. Obowiązkowe pozostanie dokonanie odpytania w zewnętrznych bazach danych czy odebranie informacji od konsumenta. Oświadczenie o wydatkach i dochodach stanie się jednak obowiązkowym załącznikiem do umowy pożyczki. Natomiast w przypadku gdy kwota kredytu nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia konsument przedstawia wyłącznie oświadczenie o dochodach i wydatkach jego
gospodarstwa domowego. Pożyczkodawcy nie będą mogli posiłkować się informacji pozyskanymi z sieci społecznościowych oraz danymi o jakich mowa w art. 9 ust. 1 RODO.

Zaostrzenie regulacji dotyczących reklam

Projekt ustawy wprost wskazuje, że treści reklamowe będą musiały być jednoznaczne, rzetelne i zrozumiałe. Pożyczkobiorca będzie musiał zostać wprost poinformowany o fakcie, iż pożyczka wiąże się z kosztami: „Uwaga! Pożyczanie pieniędzy kosztuje”.

Ponadto zapisy w projekcie ustawy wprowadzają szereg zakazów. Zakazana ma być reklama kredytu konsumenckiego, która:
• sugeruje, że kredyt poprawi sytuację finansową konsumenta;
• wskazuje, że pozostałe do spłaty kredyty, w tym informacje m.in. ujawnione w biurach gospodarczych, nie mają wpływu lub mają niewielki wpływ na ocenę wniosku;
• sugeruje, że kredyt prowadzi do zwiększenia zasobów finansowych, stanowi formę oszczędności lub może podnieść poziom życia konsumenta;
• podkreśla łatwość lub szybkość uzyskania kredytu konsumenckiego;
• wskazuje, że rabat jest uwarunkowany zaciągnięciem kredytu konsumenckiego;
• oferuje odroczenia terminu spłaty rat kredytu konsumenckiego na okresy dłuższe niż trzy miesiące.

Regulacja sprzedaży wiązanej i łączonej

Projekt ustawy wprowadza nowe definicje sprzedaży wiązanej i łączonej. W przypadku tej pierwszej wprost wskazuje, że niedopuszczalne będzie dokonywanie sprzedaży wiązanej w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyjątkiem przypadku gdy sprzedaż wiązana dotyczy prowadzonego bezpłatnie rachunku płatniczego lub oszczędnościowego.

W przypadku oferowania sprzedaży tzw. łączonej kredytodawca będzie musiał przekazać bezpłatnie konsumentowi, na trwałym nośniku, informację, że kredyt konsumencki jest dostępny również bez dodatkowych produktów lub usług finansowych. Niemniej także w tym wypadku zakazane będzie oferowanie lub sprzedaż w związku z umową o kredyt konsumencki usług i towarów innych niż usługi i produkty finansowe, z wyjątkiem usług i towarów finansowanych odrębnym kredytem wiązanym. Zapis ten jest wyjątkowo restrykcyjny i na pewno będzie kwestionowany w toku dalszych prac. Ustawodawca wskazuje, iż jest on wprowadzany „w celu ochrony konsumentów przed zawieraniem dodatkowych umów niepowiązanych z kredytem, które narażają konsumentów na dodatkowe koszty.”

Ubezpieczenie spłaty

Kredytodawca, według projektu nowej ustawy, może wymagać zawarcia umowy ubezpieczenia spłaty kredytu konsumenckiego, której suma ubezpieczenia jest nie wyższa niż całkowita kwota do zapłaty. W związku z tym kredytodawca będzie mógł przedstawić swoją ofertę ubezpieczenia, jednak będzie musiał zaakceptować konkurencyjną ofertę wskazaną przez konsumenta.

Nowe limity pozaodsetkowych kosztów

W przypadku kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz umowy o kartę kredytową, jeśli kredytodawca jest jednocześnie wydawcą karty kredytowej, maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych będzie obliczana w ujęciu miesięcznym – limit zadłużenia w dniu zawarcia umowy x 2%.

Ustawodawca chce jednak skończyć z wyłączeniem limitu w kartach na mocy obecnie obowiązującego art. 36d ustawy o kredycie konsumenckim.

Sankcja kredytu darmowego po nowemu

Projekt ustawy zakazuje używania domniemywania, że konsument udzielił zgody na zawarcie umowy o kredyt konsumencki lub na zawarcie umowy o usługę dodatkową, w szczególności przez milczącą zgodę, działanie domyślne lub niepodjęcie działania.
W przypadku braku takiej wyraźnej woli zaciągnięcia zobowiązania (złożenia wniosku i zgody na zawarcie umowy) konsument nie będzie zobowiązany do zwrotu kredytu konsumenckiego.

Ponadto pozostaną zapisy, choć w nieco zmienionym kształcie, dotyczące sankcji kredytu darmowego w wypadku naruszenia enumeratywnie określonych przepisów dotyczących m.in.: oceny zdolności kredytowej, formy umowy, istotnych informacji w umowie, informacji o zmianach umowy, pozaodsetkowych kosztów kredytu. W przypadku tych uchybień klient będzie zobowiązany zwrócić kapitał bez innych kosztów.

Natomiast w przypadku uchybienia dotyczącego m.in. mniej istotnych informacji w umowie (np. braku wskazania rodzaju kredytu, braku poinformowania o zmianie stóp procentowych zgodnie z ustawą) klient będzie zobowiązany do zwrotu kredytu z odsetkami w wysokości połowy odsetek umownych, bez innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy.

Nowe przepisy to pewien krok w dobrą stronę, jednak sankcja nadal pozostanie wyjątkowo restrykcyjna, a o postulowanym przez rynek miarkowaniu zapewne możemy zapomnieć.

Pośrednicy pod nadzorem

Ustawa ma wprowadzić nową definicję pośrednika kredytowego oraz nadzór nad takimi podmiotami. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) będzie mogła zatem wydawać zalecenia czy żądać wyjaśnień od pośredników. Organ nadzoru oczywiście będzie mógł także nakładać kary:
1) „na osobę zarządzającą bezpośrednio odpowiedzialną za stwierdzone nieprawidłowości karę pieniężną w wysokości do trzykrotnego miesięcznego wynagrodzenia brutto tej osoby, wyliczonego na podstawie średniego wynagrodzenia brutto za ostatnie 3 miesiące przed nałożeniem kary;
2) na ten podmiot karę pieniężną w wysokości do 500 000 zł;
3) wystąpić do tego podmiotu z wnioskiem o odwołanie osoby zarządzającej, o której mowa w pkt 1;
4) zawiesić w czynnościach osobę zarządzającą, o której mowa w pkt 1, do czasu podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie wniosku, o którym mowa w pkt 3; zawieszenie w czynnościach polega na wyłączeniu z podejmowania decyzji w zakresie praw i obowiązków majątkowych tego podmiotu;
5) wykreślić ten podmiot z rejestru pośredników kredytowych.”

Pośrednicy będą także zobowiązani do uiszczania opłat na pokrycie kosztów nadzoru, w kwocie nieprzekraczającej 0,3% sumy przychodów z działalności pośrednictwa kredytu konsumenckiego.

O dalszych etapach prac legislacyjnych będziemy oczywiście informować. Zachęcamy do lektury naszych publikacji, aby pozostawać na bieżąco.