Sąd Najwyższy po raz kolejny po stronie kredytobiorców

Konsumenci mają się z czego cieszyć. Sąd Najwyższy, potwierdzając wcześniejsze orzecznictwo Unijnego Trybunału Sprawiedliwości, dał im do ręki ważny argument w sporach z bankami i pożyczkodawcami w zakresie pozaodsetkowych kosztów kredytowych. Co to w praktyce oznacza dla konsumentów i firm pożyczkowych?

Dotychczasowa linia orzecznicza

Do tej pory praktyka sądów powszechnych w odniesieniu do kwestionowania wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytowych, pobranych w związku z udzielonym kredytem w myśl ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, była niejednolita.

Większość sądów przychylała się do forsowanego przez konsumentów zdania, iż wysokość pobranych z tego tytułu opłat kredytowych, mimo ich zgodności z limitem wyznaczonym ustawą o kredycie konsumenckim, może być kwestionowana na podstawie art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego, czyli tzw. klauzul abuzywnych.

Sądy podzielające zdanie kredytodawców wskazywały natomiast na fakt wyznaczenia wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytowych ustawą o kredycie konsumenckim. W konsekwencji jeśli koszty te były poniżej limitu ustawowego roszczenia były zasądzane na korzyść kredytodawców.

Orzeczenie Sądu Najwyższego

Orzeczeń na korzyść kredytodawców było jednak zdecydowanie mniej. Nie dziwi zatem konkluzja Sądu Najwyższego, wyrażona uchwała z 27 października 2021r. (sygn. akt III CZP 43/20) stwierdzająca: „(…) okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone (art. 3851 § 1 k.c.).”

Cytowany wyrok Sądu Najwyższego jest spójny ze stanowiskiem Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wyrażonym między innymi w wyrokach z 26 marca 2020 r., C - 779/18, Mikrokasa oraz z 3 września 2020 r., C - 84/19, C - 222/19 i C - 252/19, Profi Credit Polska S.A.

W tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy przesądził również, że wynagrodzenie prowizyjne należne kredytodawcy z tytułu udzielenia pożyczki nie stanowi świadczenia głównego umowy. Tym samym możliwym jest kwestionowanie wysokości pobranej od konsumenta prowizji na podstawie art. 3851 § 1 Kodeksu cywilnego.

Autorka: Anna Jędrasiak, aplikantka radcowska